Jak zachęcić uczniów do czytania lektur? Jak pomóc uczniom
cudzoziemskim rozwijać umiejętność wypowiedzi? Pozwólmy im
rysować podczas lekcji!
Dzieci zwykle lubią rysować. Otrzymawszy kredki, zawsze znajdą ciekawy temat do zilustrowania go na papierze. Upodobanie najmłodszych do rysowania warto wykorzystać w pracy dydaktycznej. Rysowanie świetnie sprawdza się między innymi podczas omawiania lektur szkolnych, choć nauczyciele mogą być przekonani, że kiedy pozwolą swoim uczniom cudzoziemskim na wykonywanie rysunków w trakcie lekcji języka polskiego, stracą cenny czas na przekazanie wiedzy gramatycznej czy leksykalnej. Warto jednak dostrzec pozytywne strony rysowania. Zauważmy, że ilustracje pojawiają się w każdym podręczniku do nauki języków obcych, na egzaminach zdający omawiają to, co widzą na obrazkach. Elementy wizualne współwystępują niemal na każdej lekcji, nie tylko o charakterze językowym. Dlaczego więc nie pozwolić uczniom tworzyć własnych obrazków, ilustrowanych map myśli, rysunkowych planów wydarzeń podczas zajęć?
Jak zatem wprowadzić rysowanie podczas lekcji? W młodszych klasach nauczyciel może posłużyć się nie tylko obowiązkową lekturą, ale również czytać z uczniami choćby polskie czy międzynarodowe bajki. Warto wybrać krótki tekst, który można omówić na jednej lub dwóch lekcjach. Nauczyciel prowadzący zajęcia czyta uczniom cudzoziemskim krótki fragment tekstu. Po przeczytaniu go zadaje uczniom pytania sprawdzające zrozumienie treści. Pytania powinny być krótkie i konkretne, np. kto jest głównym bohaterem?, jak ma na imię?, gdzie mieszka?, z kim rozmawia bohater?, jak wygląda?, co lubi robić? Nad pytaniami do tekstu nauczyciel powinien zastanowić się przed lekcją i zapisać je sobie. Podczas pracy z uczniem cudzoziemskim nie należy jednak sztywno trzymać się przygotowanych pytań, a raczej traktować je jako pomoc w momencie, kiedy nauczyciel będzie chciał upewnić się, że zapytał ucznia o wszystko, co dotyczy treści. Pytanie uczniów o treść bajki czy lektury powinno przypominać rozmowę, a nie odpytywanie.
W trakcie omawiania przeczytanego fragmentu uczniowie mogą zasygnalizować, że nie zrozumieli jakiegoś słowa czy opisanego zdarzenia. Wówczas to nauczyciel może zilustrować im trudniejszy fragment własnym rysunkiem bądź ciągiem szkiców. Uczniowie są zwykle ciekawi, jak radzi sobie z rysowaniem ich nauczyciel. Jeśli atmosfera na lekcji sprzyja otwartości, uczący się ośmielą się w sposób żartobliwy acz życzliwy skomentować efekty twórczej pracy swojego nauczyciela.
Kiedy prowadzący upewni się, że przeczytany fragment lektury jest już wystarczająco zrozumiały, wówczas powinien poprosić uczniów o wykonanie rysunku do danego tekstu. Najlepiej, aby uczniowie cudzoziemscy wykonali ilustracje w dodatkowych zeszytach przeznaczonych specjalnie do nauki języka polskiego jako obcego. Nad rysunkiem uczeń powinien zapisać tytuł omawianego tekstu, ewentualnie tytuł rozdziału, jeżeli to dłuższa lektura, oraz datę. Pozwoli to uczniowi na kolejnych zajęciach szybko odnaleźć w zeszycie ilustrację konkretnego fragmentu lektury. Taka notatka szczególnie przydatna okaże się podczas omawiania lektury już z całą klasą podczas obowiązkowych lekcji języka polskiego. Uczeń cudzoziemski skutecznie dotrze do wybranej treści we własnym dodatkowym zeszycie, a forma ilustrowana ułatwi mu przypomnienie sobie, jakie losy towarzyszyły bohaterowi utworu. Kiedy uczeń już wykona rysunek do przeczytanego fragmentu, nauczyciel powinien poprosić go, aby ten opowiedział, co jest treścią rysunku. W ten sposób uczeń ponownie ma możliwość odniesienia się do tekstu, wymówienia kluczowych słów dla danego fragmentu, ćwiczenia płynności wypowiedzi.
Warto dodać, że rysunki wykonywane po wysłuchaniu fragmentu bajki czy innej lektury powinny być raczej schematyczne. Nauczyciel powinien zasygnalizować uczniom, że nie muszą one być dopracowane ze szczegółami, powinny raczej przekazywać kolejność wydarzeń czy cechy danego bohatera.
Nauczyciel może zachęcić uczniów do tworzenia ciekawych prac wizualnych również w domu. Ponieważ nie sposób przeczytać całej lektury wyłącznie w trakcie dodatkowych zajęć z języka polskiego jako obcego, prowadzący może poprosić uczniów o wykonanie w domu ilustracji do kolejnych rozdziałów książki. Uczniowie cudzoziemcy, podobnie jak robili to podczas zajęć, zapisują obok rysunku tytuł rozdziału i datę. Na następnej lekcji nauczyciel prosi uczniów o przytoczenie treści rozdziału. Korzystając z własnych rysunków, uczący się opowiadają dalsze losy bohaterów. Taka forma samodzielnej pracy z lekturą w domu powoduje, że uczeń nie jest zmuszony wyłącznie do przygotowania zadania domowego w formie tekstu, ale może zrelaksować się, ćwiczyć wyobraźnię, usprawniać zdolności manualne.
Dodajmy jeszcze, że praca dydaktyczna z wykorzystaniem rysunku może odbywać się również podczas pozostałych lekcji, nie tylko o charakterze językowym. W podobny sposób mogą pracować nauczyciele historii, biologii czy geografii uczący dzieci cudzoziemskie. Mogą oni poprosić uczniów o wykonanie prezentacji z wykorzystaniem własnoręcznych rysunków, przedstawienie chronologii wydarzeń lub procesu w formie wizualnej. Nauczyciele mogą również zachęcać uczniów do tworzenia notatek rysunkowych podczas lekcji.