Nierzadko proste zagadnienia gramatyczne sprawiają wiele trudności cudzoziemcom uczącym się języka polskiego. Tak jest choćby z czasownikami znać i wiedzieć, które koniugują się wprawdzie w nieskomplikowany sposób, ale wchodzą w inne relacje składniowe, choć mają bardzo zbliżone znaczenie. Schematy składniowe wymienionych czasowników mylą się głównie tym cudzoziemcom, którzy nie mają w swoim rodzimym języku dwóch odpowiedników, a tylko jeden, który obsługuje oba znaczenia (np. w języku angielskim). Zwykle uczniowie cudzoziemscy poznają te dwa czasowniki w konfrontacji ze sobą. Muszą wybrać, który czasownik zastosować w zdaniu lub uzupełnić wypowiedź jednym z nich. W zdaniach proponowanych uczniom czasowniki wiedzieć i znać występują w bardzo podobnych kontekstach znaczeniowych. To sprawia, że uczący się, a zwłaszcza ci, których języki rodzime nie mają dwóch form, popełniają często błędy, nie odczuwają różnicy w sposobie użycia obu polskich leksemów. Zaproponujmy zatem uczniom zadania, podczas których będą utrwalali znaczenie wybranego przez nauczyciela leksemu – wiedzieć lub znać. Skupmy ich uwagę wyłącznie na składni JEDNEGO czasownika. Pokażmy wyraźne przykłady użycia. My proponujemy poniżej zadania z czasownikiem wiedzieć.
Zachęcamy nauczycieli do zapoznania uczniów z infografiką, która prezentuje schematy zdań z czasownikiem wiedzieć. Infografika zawiera przykładowe konstrukcje zdań podrzędnie złożonych.
Nauczyciel otrzymuje również te same schematy zdań w postaci karty pracy. Pozostawiono na niej wzory konstrukcji, a zadaniem ucznia jest napisać swoje zdania. Dobrze, aby nauczyciel zaproponował uczącym się temat, którego mają one dotyczyć, np. ciekawostki o wybranym mieście polskim, fakty z życia znanego Polaka, kulinaria, sport, sztuka. Dzięki temu uczniom będzie zdecydowanie łatwiej wymyślać zakończenie zdań, będą mogli zaskoczyć swoich rówieśników wiedzą z danej dziedziny, powtórzą zagadnienia, które nauczyciel uważa za ważne w procesie dydaktycznym.
Drugi materiał to fiszki, na których zapisano jedynie początek zdania podrzędnie złożonego. Uczeń sam musi je dokończyć. Tu nauczyciel również powinien zaproponować uczniom temat, wokół którego mają tworzyć zdania. Fiszki sprawdzą się na przykład podczas przygotowania do sprawdzianu z wybranego przedmiotu – uczniowie cudzoziemscy dzięki tworzeniu pytań powtórzą materiał z historii, biologii czy geografii. Mogą w ten sposób powtarzać i utrwalać również swoją wiedzę na temat Polski, polskiej gramatyki czy lektur szkolnych. Uzupełnione fiszki mogą posłużyć jako karty do zabawy quizowej między uczniami.
Trzecia propozycja to gra „Wiem, gdzie Wisła jest na mapie” (tytuł inspirowany wierszem Jana Brzechwy „Samochwała”). Na kartach zapisano pytania dotyczące Polski – jej historii, geografii, polskich twórców i miast. Uczniowie mogą pracować w parach lub w mniejszych grupach. Każdy uczeń otrzymuje jednakową liczbę kart i wybiera z wylosowanych fiszek pytanie, które zada przeciwnikowi. Uczniowie mogą też kolejno ciągnąć jedną kartę z ułożonej na stole talii i odczytywać pytania sobie nawzajem (jeśli gra dwóch uczestników) lub osobie siedzącej najbliżej. Uczestnicy gry utrwalają schemat zdania z czasownikiem wiedzieć, ćwiczą mówienie, a jednocześnie zwiększają swoją wiedzę o Polsce.
Materiały do pobrania na wekelet; schemat i karta pracy fiszki - tworzenie pytań gra
Zachęcamy do pobierania materiałów i korzystania na zajęciach.